तंत्र अभ्यासाचे वाचन व त्राटक तंत्र Best way to read books
वाचनाच्या पध्दतीवरून वाचनाचे दोन प्रकार पडतात.
१. आडवे वाचन best way to read books
२. उभे वाचन
वाचन तंत्र आत्मसात करण्याच्या पायऱ्या
- प्रथम वृतपत्रातील संपादकीय उभे वाचन करून सराव करावा .
- वाचताना एकाग्रता टिकली पाहिजे तरच बरोबर आकलन होते . हे लक्षात ठेवावे .
- पाठ्य घटक किंवा संदर्भ पुस्तके यांचे प्रथम आडवे वाचन करावे नंतर उभे वाचन करावे .
- उभे वाचन एक दिर्घ श्वास घेवून तो श्वास तसाच छातीत ठेवून १५ ते २० सेंकदात करावे . असे केल्याने स्मरणात दिर्घ काळ रहाते.
- १५ ते २० सेंकदात पान वाचून झाल्यावर डोळे बंद करून ते पान जसेच्या तसे पहायचे .कोठे कोणता शब्द आहे ते दिसेल . त्याची एकदा मेंदूत नोंद झाली की विस्मरण होत नाही .
- गणित, भूमिती किंवा विज्ञान मधील सुत्रे मात्र आडवे वाचन करुन लक्षात ठेवण्यासाठी डोळे मोठे करून ती पहायची आणि डोळे बंद करून फोटो सारखी मेंदूत क्लीक करायची . कायमची स्मरणात रहातात .
- आकलन करून एकदा आडवे वाचन झाले की उभे वाचन केल्यावर दिर्घकाळ स्मरणात रहाते.
- परीक्षा जवळ आलेवर शक्यतो एकाग्रचित्ताने उभे वाचन करावे. म्हणजे एक विषय दोन तासात पूर्ण होतो
- उभे वाचन करण्यासाठी एकाग्रता खूप चांगली असावी लागते.
टीप- आपल्याला ज्या वाचनाने (आडवे किंवा उभे वाचन) वाचनाचे आकलन व्यवस्थित होते. त्या वाचनाचा अधिक एकाग्रतेने सराव करून वाचन कौशल्य विकसित करावे.
त्राटक तंत्र
- एकाग्रता Concentration वाढवण्यासाठी त्राटक तंत्राचा सराव करावा.
- त्राटकचा मूळ अर्थ अश्रू असा आहे . डोळ्याची पापणी न लवता, डोळ्यातील अश्रू रोखून एकटक बिंदूकडे पहाणे म्हणजे बिंदू त्राटक होय.
- तसे बिंदू त्राटक, अग्र त्राटक, ज्योती त्राटक, शक्ती त्राटक, केंद्र त्राटक , चंद्र त्राटक आणि सूर्य त्राटक असे त्राटकाचे ७ प्रकार पडतात .
- एक एक प्रकार शिकून त्याचा नित्य सराव करून त्याची परीक्षा घेवून पुढील प्रकार शिकायचे असतात. सहा प्रकार शिकून झाल्यावर सातवा सूर्य त्राटक हा प्रकार सगळ्यात कठीण असतो .
- सूर्य मावळतीला जाण्यापूर्वी १ तास अगोदर पापणी न लवता सूर्यबिंबाकडे पहाणे खूप धोकादायक असते.
त्राटक करण्याचे फायदे
- ☄ आपले मन चंचल असते . मनाच्या चंचलतेमुळे, मनाच्या भरकटलेपणामुळे आपली एकाग्रता होत नाही, त्राटकामुळे मनाची चंचलता पूर्ण थांबून एकाग्रता वाढते .
- ☄ मन एकाग्र करण्याच्या सवयीमुळे आपली श्रवण शक्ती विकसित होते .
- ☄ श्रवण शक्ती विकसित झाली की आकलन निट होते .
- ☄ आकलन निट झाले की अभिरुची वाढते .
- ☄ अभिरूची वाढल्यावर आपोआपच स्मरण वाढते .
- ☄ सगळ्यात महत्वाचे म्हणजे आपल्या ध्येयाप्रत जाण्याची इच्छाशक्ती प्रबळ होते .
- ☄ दिवसातील केवळ १० मिनीटे त्राटक केल्यास २४ तास अलर्ट रहाण्याची सवय लागते .
- ☄ केवळ मुलांनी अभ्यासाठीच नव्हे तर पालकांनी , थोरा मोठयांनीही मन स्थिर रहाण्यासाठी त्राटक करणे फायदेशिर आहे . .
- ☄ नित्य त्राटक केल्याने डोळे सतेज होतात, डोळ्यांची शक्ती वाढते .
बिंदू त्राटक करण्याची पद्धत
आपण जिथे बसणार आहात त्या समोरच्या भिंतीवर एका कोऱ्या कागदावर २ इंच व्यासाचे वर्तुळ काढून ते काळ्या रंगाने रंगवावे . व ते भिंतीवर आपण बसल्यावर समान रेषेत दिसेल असे चिकटवावे .
रात्री पूर्ण विश्रांती
घेवून पहाटे लवकर उठावे . प्रातःविधी आटोपून साध्या किंवा पद्यासनात भिंतीवरील
काळे वर्तूळ आणि आपले डोळे यात किमान ५ फुटाचे अंतर ठेवून शांत बसावे .
दिर्घ श्वास घेवून मनातले सगळे वाईट साईट विचार उच्छ्वासा बरोबर
काढून टाकावेत .
👁 दिर्घ
श्वास घेताना माझे मन एकाग्र होणार आहे अशी सूचना द्यावी .
👁 पापणी
न लवता त्या वर्तुळाच्या मध्य बिंदूकडे एकटक पाहत रहा .
👁 प्रथम
प्रथम सराव नसलेने डोळ्यातून अश्रू येतील , पापण्यांची
उघडझाप होईल तरीही न थांबता जास्तीत जास्त १० मिनीटे बसा.
👁 प्रथम
काही दिवस ते वर्तुळ फिरल्याचा भास होईल नंतर नंतर ते वर्तुळ स्थिर होईल .
त्यावेळी समजायचे की, आपले मन स्थिर होत आहे .
👁 हे बिंदू त्राटक केवळ मुलांनीच नाही तर पालकांनीही करावे .
आपल्या शारीरिक व मानसिक कुवती नुसार बिंदू त्राटक १ मिनिटापासून कितीही वेळ करू शकता जेथे डोळयांच्या पापण्या लवतिल तेथे त्राटक संपले असे समजावे . चष्मा असेल तर तो काढून बिंदू त्राटक करावे काही अडचण येणार नाही .
👁 दररोज
बिंदू त्राटक केल्यावर आपली एकाग्रता वाढीस लागली आहे याचा अनुभव तुम्हाला येईल , तुमचे मन शांत होईल , चंचलता
नाहीशी होईल.