जीवन जगत असताना मनुष्याला स्वतःबरोबर आपल्या कुटुंबाची देखील जबाबदारी पार पाडावी लागते. उधरनिर्वाहासाठी करीत असलेला कामधंदा आणि व्यवसायामध्ये विविध नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित आपत्तीला सामोरे जावे लागते. अशा वेळी विमा पॉलिसी आवश्यक असते. विमा ( Insurance) काढण्याअगोदर आपल्याला विम्या संबंधित माहिती असणे गरजेचे असते. तेव्हाच आपण योग्य विमा काढू शकू. Insurance Policy Meaning In Marathi मध्ये समजून घेण्यासाठी तसेच प्रत्येकाच्या आयुष्यात विम्याचे आर्थिक महत्व काय आहेत? विम्याचे फायदे आणि विम्याचे विविध प्रकार (Types of Insurance in Marathi) जाणून घेण्यासाठी हा लेख संपूर्ण वाचा. आपल्याला वैयक्तिक विमा (Personal Insurance) किंवा आपल्या मालमत्तेचा विमा (Property Insurance) काढण्यासाठी आजच्या लेखामधून सविस्तर माहिती मिळणार आहे.
{tocify} $title={Table of Contents}
Insurance Policy Meaning In Marathi | विमा पॉलिसी म्हणजे काय? महत्व आणि विमा प्रकार
पृथ्वी वरील सर्व प्राण्यांना स्वतःच्या संरक्षणाच्या जाणीवेची देणगी आपल्याला निसर्गाने दिलेली आहे. मानव हा समाजशील प्राणी आहे. यामुळेच प्रत्येक जन स्वतः, स्वतःचे नातेवाईक आणि प्रियजनांच्या जीवनात जास्तीत जास्त सुख, समृद्धी आणि समाधान मिळविण्याचा प्रयत्न करतो, यासाठी तो या सर्व घटकासह भौतिक साधनांना सुरक्षितता लाभावी म्हणून प्रयत्नशील असतो. मनुष्याच्या विकासाबरोबर विविध धोके आणि संकटे सुद्धा निर्माण होत आहे. गेल्या दोन वर्षापासून संपूर्ण जगावर कोरोनाचे संकट आहे. या महामारी मध्ये कित्येकांना आपला प्राण गमवावा लागला, तसेच कित्येकांचे कुटुंब उद्वस्थ झालेले आपण पहिले. आता कुठे जनजीवन पूर्व पदावर येत आहे. मात्र अजूनही कोरोनाचे सावट पूर्णपणे संपलेले नाही.
जीवन जगत असताना आपण स्वतःला किंवा कुटुंबातील सदस्य , नातेवाईक यांना विविध संकटाना तोंड द्यावे लागते. जसे कि, आजारपण, अपघाती मृत्यू, अपघातामुळे आलेले अपंगत्व यामुळे स्वतःला आणि कुटुंबाला प्रचंड मोठ्या संकटांना सामोरे जावे लागते. तसेच उधरनिर्वाहासाठी करीत असलेला कामधंदा आणि व्यवसायामध्ये देखील आग, चोरी, युद्ध, भूकंप, पूर, दुष्काळ अशा विविध नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित आपत्ती सामोरे जावे लागते. यासाठी निश्चित स्वरूपाच्या विमा योजनांची आवश्यकता असते. जेणेकरून कुटुंबाची असणारी जबाबदारी, आपत्कालीन निधी याचे नियोजन करण्यासाठी आपलयाला विमा योजना मदत करत असते. आज आपण विमा पॉलिसी म्हणजे काय? (Insurance Policy Meaning In Marathi) याचा अर्थ मराठीमध्ये समजून घेऊया तसेच जीवनामध्ये विम्याची आवश्यकता का भासते? विम्याचे महत्व आणि विम्याचे विविध प्रकार समजून घेण्यासाठी लेख संपूर्ण वाचा.
विमा पॉलिसी इतिहास
विमा बाबतची कल्पना ही फार जुनी आहे. सर्वप्रथम विमा संदर्भात संकल्पना ही व्यापाऱ्यांनी अमलात आणली. इसवीसन १७५६ मध्ये बॅबिलोनियन नावाच्या व्यापाऱ्यांनीच हमुरबी कोड नावाची पद्धत सुरू केली होती. त्याकाळामध्ये जहाजातून मालाची निर्यात व आयात करण्यासाठी कर्ज काढावे लागत असे. हमरुबी कोड या योजनेमध्ये जहाज जर चोरीला गेले किंवा समुद्रात बुडाले तर त्यासाठी काढलेले कर्ज त्या व्यापाऱ्यांना माफ करण्यात येत होते. मात्र व्यापाऱ्यांना कर्जापेक्षा जास्त रक्कम द्यावी लागत असत. भारतामध्ये विम्याची कल्पना ही मनुस्मृती मधून घेण्यात आलेली आहे.
भारतामध्ये विमा हा सन १८१८ मध्ये सुरु करण्यात आला. कलकत्ता येथे ओरिएंटल लाईफ इन्शुरन्स कंपनी सुरू झाली होती. परंतु १८३४ मध्ये ती कंपनी बुडाली. १८७१ मध्ये म्युच्युअल आणि १८७४ मध्ये ओरिएंटल व १८९७ मध्ये एम्पायर ऑफ इंडिया या कंपन्या सुरू झाल्या. सध्या अस्तित्वात असलेल्या कंपन्यापैकी सर्वात जुनी कंपनी नॅशनल इन्सुरन्स कंपनी १९०६ मध्ये सुरू झाली आहे.
विमा म्हणजे काय ? | Insurance Meaning in Marathi
विम्याचा अर्थ | Meanings of Insurance in Marathi
आज प्रत्येकजण काहीना काही कामानिमित्त नोकरी, कामधंदा , व्यवसाय, उद्योग करीत असतो. कधी काय होईल हे सांगता येत नाही. मग ते कशाच्याही बाबतीत घडू शकते. आरोग्य , अपघात, शेत मालावर आलेले संकट, वाहन, व्यवसाय अशा विविध कामात कधीही अनपेक्षित घटना घडल्यास किंवा मोठे संकट आल्यास होणारे नुकसान कमीत कमी व्हावे किंवा आर्थिक मदत योग्य मिळावी या हेतूने आपण विमा (Insurance) उतरवीने आजच्या काळात गरज बनली आहे. आता आपण सोप्या भाषेत विम्याचा मराठीत अर्थ (Insurance Meaning in Marathi) समजून घेऊया.
विमा म्हणजे एक अशी व्यवस्था जी आपत्कालीन घटना घडल्यास किंवा नुकसान झाल्यास त्याची भरपाई म्हणून मिळणारा मोबदला म्हणजे विमा (Insurance) होय. मनुष्याच्या जीवनातील धोके आपण टाळू शकत नाही मात्र धोक्यामुळे होणारे नुकसान कमीत कमी राखण्याची व हानीची भरपाई करण्याची व्यवस्था म्हणजे विमा होय.
विमा म्हणजे काय? व्याख्या | Definition Of Insurance
विम्याची करारावर आधारित व्याख्या
विमा (Insurance) ही एक अशी योजना आहे की, तिच्याद्वारे विमेदार संभाव्य धोक्यापासून होणाऱ्या नुकसानीची विशिष्ट प्रमाणात भरपाई करण्याची जबाबदारी योग्य मोबदल्यात विमा कंपनीवर सोपवतात.
Insurance is a device for the transfer of risk of individual entities to an insurer who agrees for a consideration to assure to specified extent losses suffered by the insured.
>> टर्म इन्शुरन्स म्हणजे काय? प्रकार व फायदे | Term Insurance Meaning In Marathi
>> टर्म इन्श्युरन्स प्लान का आवश्यक आहे? | Term Insurance Needs Analysis
विम्याची कार्यात्मक व्याख्या
सारख्याच धोक्याची संभाव्यता असणाऱ्या अनेक व्यक्तीकडून विमा हप्त्यांच्या स्वरुपात जमा केल्या जाणाऱ्या रकमेतून ज्या व्यातीचे प्रत्यक्ष नुकसान होईल त्याची भरपाई करण्याची एक सामाजिक योजना म्हणजे विमा (Insurance) होय.
Insurance is a social device providing financial compensation for the effects of misfortune, the payment being made from the accumnlated contributions of all parties participating in the scheme."
विमा पॉलिसी म्हणजे काय? | Insurance Policy Meaning In Marathi
विमा पॉलिसी म्हणजे विमा काढल्यानंतर जी कंपनीची विमा रक्कम आणि अटी व शर्ती असतात. त्या प्रत्येक विमा कंपनीच्या वेगवेगळ्या असतात. या दस्ताऐवजाना 'विमा पॉलिसी' (Insurance Policy) असे म्हणतात.
विम्याची आवश्यकता का आहे? | Why is Need Of Insurance
विम्याचे आर्थिक महत्व | Economic Significance of Insurance
बचतीस प्रोत्साहन
रोजगार निर्मिती
व्यापार व उद्योगांचा विकास
कृषिक्षेत्राचा विकास
- व्यवसायात सातत्य
- परकीय चलन प्राप्तीत वाढ
- संग्रहण क्षेत्राचा विकास
- भांडवल बाजाराचा विकास
- कर्जे व ठेवींना सुरक्षितता
- वाणिज्य क्षेत्रास आर्थिक प्रेरणा
- व्यापाऱ्यांना स्थैर्य
- औद्योगिक विकासाला प्रोत्साहन
- विदेशी व्यापारात वाढ
- महत्वाच्या व्यक्तीचा विमा
- नुकसानीची संभाव्यता कमी करणे
- मालमत्तेच्या तारण मूल्यात वाढ
- नुकसान प्रतिबंध उपायांना प्रोत्साहन
- कर्मचाऱ्यांचे हित रक्षण
- कायदेशीर जबाबदारीची तरतूद
विम्याचे महत्व | Importance Of Insurance
विमा पॉलिसी फायदे Insurance Policy Benefits In Marathi
- आपत्कालीन घटना किंवा नैसर्गिक संकट आल्यास सुरक्षितता मिळते.
- नुकसान भरपाई मिळते.
- आर्थिक नियोजन बिघडत नाही.
- पैसे बचत करण्याची सवय लागते.
- पैशाची योग्य ठिकाणी गुंतवणूक करता येते. त्यामुळे परताव्याची देखील हमी मिळते.
- भविष्यातील स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी आर्थिक नियोजन करता येते.
- नोकरी, व्यवसाय, व्यापार करण्यास प्रोत्साहन मिळते.
- कठीण/अवघड काम करण्याची हिम्मत विम्यामुळे प्राप्त होते.
- कुटुंबाची असलेली जबाबदारी पार पाडता येते.
- सेवानिवृत्ती विमा योजनेतून ठराविक कालावधी नंतर पेन्शन मिळते.
विम्याचे प्रकार | Types of Insurance in Marathi
- व्यक्तिगत विमा (Personal Insurance)
- मालमत्तेचा विमा (Property Insurance)
- हमी विमा (Gurrantee Insurance)
व्यक्तिगत विमा (Personal Insurance)
- या विमा कराराला नुकसान भरपाईचे तत्त्व लागू होत नाही.
- विमेदाराच्या मृत्युमुळे कुटुंबाच्या होणाऱ्या हानीची पैशात मोजदाद करता येत नाही.
- त्यामुळे विमेदार आपल्या जीवनाचा कितीही रकमेचा विमा घेऊ शकतो.
- अर्थात असे असले तरी विम्याचा प्रकार आणि विमेदाराची हप्ते भरण्याची कुवत विचारात घेऊन विमा रक्कम निश्चित केली जाते.
व्यक्तिगत विमा (Personal Insurance) प्रकारामध्ये पुढील विमा प्रकारांचा समावेश होतो.
- आयुर्विमा - १) आजीवन विमा २) हयातीतील विमा
- व्यक्तिगत अपघात विमा
- स्वास्थ्य विमा
१) आयुर्विमा | Life insurance
१) आजीवन विमा | Life Insurance In Marathi
२) हयातीतील विमा | Term Insurance In Marathi
२) व्यक्तिगत अपघात विमा | Personal Accident Insurance
३) स्वास्थ्य विमा | Health Insurance
२) मालमत्ता विमा (Property Insurance)
- Property Insurance विमाद्वारे विमा कंपनी विमित मालमत्तेचे करारातील समाविष्ट कारणामुळे झालेल्या हानीची भरपाई करण्याचे मान्य करते.
- मालमत्ता विमा कराराला विम्याची सर्व तत्त्वे लागू होतात.
- विमित मालमत्तेचे विमा विषयामुळे विमा रकमेच्या मर्यादेत जितके नुकसान झाले असेल तेवढीच रक्कम भरपाई म्हणून दिली जाते.
- या मालमत्तेत व्यक्तीचे आर्थिक हितसंबंध असतील म्हणजेच विमेय हित असेल अशा मालमत्तेचाच विमा घेता येतो.
- तसेच विमा घेतला नसता तर व्यक्तीने मालमत्तेची जेवढी काळजी घेतली असती तेवढी त्याने विमा घेतल्यनांतरही घ्यावी. तसेच मालमत्तेस कांही कारणाने हानी होत असेल तर ती कमी करण्याचा प्रयत्न विमेदाराने केला पाहिजे.
मालमत्ता विमा प्रकार (Property Insurance)
- अग्निविमा करार
- सागरी विमा करार
- पीक विमा
- जनावरांचा विमा
- मोटार विमा
- दंगल अथवा दरोडा विमा
- प्रवासी साहित्याचा विमा
- घर
- ऑफिस
- फर्निचर
- घरगुती वस्तू
- दागिने
- कच्चा माल
- यंत्रसामुग्री
- उपकरणे
- वाहने
- संग्रहण गृहे
३) हमी विमा (Gurrantee Insurance)
सारांश
नवनविन अपडेट साठी समावेशित शिक्षण या Whatsapp ग्रुप ला जॉईन होण्यासाठी खालील Whatsapp बटनावर क्लिक करा.
