NMMS शिष्यवृत्ती परीक्षा संदर्भात आज आपण परीक्षेची संपूर्ण माहिती पाहणार आहोत. बालकांचा मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार अधिनियम २००९ (RTE Act 2009) नुसार प्रत्येक मुलाला त्याच्या राहत्या घराजवळ राहून प्राथमिक शिक्षण पूर्ण करण्याचा हक्क प्राप्त झालेले आहे. शिक्षण क्षेत्रामध्ये दिवसेंदिवस खूप सारे बदल घडताना आपण पाहत आहोत.
त्यामध्ये सध्या नविन राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण २०२० (NEP 2020) नुसार तर पूर्वीची शिक्षण व्यवस्था आणि NEP नुसार शिक्षण व्यवस्था यामध्ये आमूलाग्र बदल बघायला मिळतो. त्याची टप्प्याटप्प्याने अंमलबजावणी होत आहे. एकीकडे शासन स्तरावर मुलांना गुणवत्तापूर्ण शिक्षण देण्यासाठी सरकार विविध उपक्रम राबविताना दिसत आहे.
प्राथमिक स्तरावर मुलांचे शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर पुढील माध्यमिक शिक्षण सुरु करताना गळतीचे प्रमाण जास्त प्रमाणात दिसून येते. त्यामध्ये विशेषतः ग्रामीण भागातील प्रतिभावंत , हुशार विद्यार्थी शिक्षणापासून वंचित राहतात, मात्र त्यांना आर्थिक पाठबळ देण्यासाठी त्यांना पुढील शिक्षण सुरु ठेवण्यासाठी राष्ट्रीय आर्थिक दुर्बल घटकातील इयत्ता ८ वीच्या विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती परीक्षा (NMMS EXAM) आयोजन केले जाते.
NMMS Exam Information याबद्दलची सविस्तर माहिती त्यामध्ये शिष्यवृत्ती परीक्षा महत्व आणि उद्देश , पात्रता, अर्ज करण्याची पद्धत, परिक्षेचे वेळापत्रक, अभ्यासक्रम , निवड पद्धती अशी सविस्तर माहिती आजच्या आर्टिकल मध्ये आपणास मिळणार आहे.
{tocify} $title={ठळक मुद्दे}
NMMS परीक्षा संपूर्ण माहिती | NMMS Exam Information in Marathi
राष्ट्रीय आर्थिक दुर्बल घटकातील इयत्ता ८ वीच्या विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती योजना परीक्षा (NMMS) २०२२-२३
 |
| NMMS Exam Information |
NMMS ही राष्ट्रीय स्तरावरील शालेय विद्यार्थी इ ८ वी मध्ये शिकत असलेल्या मुलांसाठी केंद्र शासनाने सुरु केलेली शिष्यवृत्ती योजना आहे. NMMS चा Full Form 'National Means cum Merit Scholarship Scheme Exam' असा आहे. त्यालाच मराठी मध्ये राष्ट्रीय आर्थिक दुर्बल घटक विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती योजना परीक्षा असे म्हणतात.
NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षा महत्व आणि उद्देश
इयत्ता ८ वीच्या अखेर आर्थिक दुर्बल घटकातील प्रतिभावंत विद्यार्थ्यांचा शोध घेऊन बुध्दिमान विद्यार्थ्यांना सर्वोत्तम शिक्षण मिळण्याच्या दृष्टीने त्यांना आर्थिक सहाय्य करणे गरजेचे आहे. विद्यार्थ्यांचे उच्च माध्यमिक स्तरापर्यंतचे शिक्षण घेण्यास मदत व्हावी, आणि आर्थिक दुर्बलतेमुळे प्रज्ञावान विद्यार्थ्यांची उच्च माध्यमिक स्तरापर्यंत होणारी गळती रोखावी हे NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षा या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे.
NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षेचे आयोजन कोण करते?
केंद्रशासनामार्फत मानव संसाधन विकास मंत्रालय (MHRD), नवी दिल्ली यांनी २००७-०८ पासून आर्थिक दुर्बल घटक विद्यार्थ्यांसाठी NMMS Exam इ. ८ वी साठी सुरु केली आहे. महाराष्ट्र राज्यासाठी ही परीक्षा महाराष्ट्र राज्य परीक्षा परिषद, पुणे यांच्यामार्फत जिल्हयातील विविध केंद्रावर NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षेचे आयोजन केले जाते.
NMMS शिष्यवृत्ती किती मिळते?
- शिष्यवृत्ती दर शिष्यवत्तीस पात्र ठरलेल्या विद्यार्थ्यास ५ वर्षांसाठी दरमहा रु. १,०००/ (वार्षिक रु. १२,०००/-) शिष्यवृत्ती दिली जाते..
- शिष्यवृत्ती प्राप्त विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती मिळण्यासाठी इ.९ वीतून इ. १० वी व इ. ११ वीतून इ. १२ वी प्रथम संधीमध्ये पास होणे आवश्यक आहे.
- इ.१० वी मध्ये किमान ६०% गुण मिळणे आवश्यक आहेत. (SC/ST विद्यार्थ्यांना किमान ५५% गुणांची आवश्यकता आहे.)
- सदर शिष्यवृत्ती वितरणाचे काम शाळेचे मुख्याध्यापक, शिक्षणाधिकारी (माध्य.) व मा. शिक्षण संचालक (माध्य व उच्च माध्य.) यांच मार्फत केले जाते.
NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षेसाठी आवश्यक पात्रता
- पालकांचे ( आई व वडील दोघांचे मिळून) वार्षिक उपन्न ३,५०,०००/- पेक्षा कमी असावे.
- नोकरीत असलेल्या पालकांनी आपल्या आस्थापनाप्रमुखांचा व इतरांनी तहसिलदारांचा/ तलाठयांचा गत वर्षाचा आर्थिक वर्षाचा उपन्नाचा दाखला शाळेच्या मुख्याध्यापकांकडे जमा करावा. सदरचा उपन्नाचा दाखला मुख्याध्यापकांनी शाळेत जतन करुन ठेवावा.
- विद्यार्थी/ विद्यार्थ्यांनी इ.७ वी मध्ये किमान ५५% गुण मिळवून उत्तीर्ण झालेला असावा. (अनुसूचीत जाती (SC) / अनुसूचित जमाती (ST) चा विद्यार्थी किमान ५०% गुण मिळवून उत्तीर्ण झालेला असावा.)
- विनाअनुदानित शाळेत शिकणारे विद्यार्थी,
- केंद्रीय विद्यालयात शिकणारे विद्यार्थी.
- जवाहर नवोदय विद्यालयात शिकणारे विद्यार्थी
- शासकीय वसतिगृहाच्या सवलतीचा, भोजनव्यवस्थेचा व शैक्षणिक सुविधांचा लाभ घेणारे विद्यार्थी.
- सैनिकी शाळांमध्ये शिकणारे विद्यार्थी
NMMS Exam शिष्यवृत्ती साठी विद्यार्थ्यांची निवड कशी होते?
- विद्यार्थ्यांनी सोडविलेल्या उत्तरपत्रिकांची तपासणी संगणकामार्फत OMR पध्दतीने करण्यात येते. उत्तरपत्रिकेचे मूल्यांकन करताना वजा गुण (Negative Marking) पध्दतीचा अवलंब केला जात नाही. खबरदारीचे सर्व उपाय योजना यांचा विचार करुन बिनचूक गुणयादी तयार करण्यात येते.
- त्यामध्ये अनुसूचित जातीच्या व अनुसूचित जमातीच्या, विमुक्त व भटक्या जमाती, इतर मागासवर्ग व विशेष मागासवर्गीयांसह दिव्यांग विद्यार्थी आरक्षणातील केंद्रशासनाने निश्चित केलेल्या कोट्यानुसार जिल्हयानिहाय, संवर्गनिहाय विद्यार्थ्यांची निवड करण्यात येते.
- NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षा दिल्यानंतर कोठ्यानुसार व राज्याच्या संवर्गनिहाय आरक्षणानुसार, गुणवत्तेच्या आधारे जिल्हानिहाय, संवर्गनिहाय विद्यार्थ्यांची शिष्यवृत्तीसाठी निवड केली जाते.
- राष्ट्रीय पातळीवर NMMS शिष्यवृत्तींची संख्या एक लाख इतकी आहे. महाराष्ट्रासाठी ११६८२ इतका कोठा निश्चित करुन दिलेला आहे. यानुसार संवर्गनिहाय आरक्षणानुसार तसेच दिव्यांगासाठी (अपंगासाठी) प्रत्येक संवर्गात राज्याच्या दिव्यांग आरक्षणानुसार जिल्हयासाठीचा कोटा व विद्यार्थ्यांच्या जातसंवर्गाप्रमाणे विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती साठी पात्र ठरविले जाते. व त्यांना NMMS Exam शिष्यवृत्तीस पात्र ठरलेल्या विद्यार्थ्यास दर महा रु.१०००/- (वार्षिक रु. १२०००/-) शिष्यवृत्ती दिली जाते.
NMMS Exam Result परीक्षेचा निकाल कधी जाहीर केला जातो?
NMMS Exam Result परीक्षेचा निकाल साधारणपणे परीक्षा आयोजन केल्यानंतर २ ते ३ महिन्याच्या आत जाहीर केला जातो. सदर परीक्षेचा निकाल व निवडयादी फक्त महाराष्ट्र राज्य परीक्षा परिषद, पुणे यांच्या अधिकृत संकेतस्थळावरच उपलब्ध होते. जिल्हयांनी, शाळांनी व विद्यार्थ्यांनी सदरचा निकाल परिषदेच्या संकेतस्थळावरुनच काढून घेणे आवश्यक असते.
NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षा अभ्यासक्रम
१) बौध्दिक क्षमता चाचणी (MAT)
२) शालेय क्षमता चाचणी (SAT)
NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षा माध्यम
- सर्व विद्यार्थ्यांना मूळ माध्यमाबरोबर इंग्रजी माध्यमाची प्रश्नपत्रिका एकत्र देण्यात येते.
- विद्यार्थ्यांना यापैकी कोणतेही एकच माध्यम घेता येते. दोन्ही प्रश्नपत्रिकांसाठी स्वतंत्र उत्तरपत्रिका दिल्या जातात.
- प्रत्येक प्रश्नक्रमांकापुढे पर्यायांसाठी ४ वर्तुळे असतात.
- योग्य पर्यायाचे वर्तुळ निळे/काळे बॉलपेनने पूर्णतः रंगवून उत्तर नोंदवायचे असते.
- पेन्सिलचा वापर केलेली/अपुरी/अशंत: रंगवलेली उत्तरे यांना गुण दिले जात नाही.
- एकापेक्षा अधिक वर्तुळात नोंदविलेली/उत्तरे/चुकीच्या पध्दतीने नोंदवलेली उत्तरे / व्हाईटनर /खाडाखोड करुन नोंदविलेली किंवा गिरवलेली उत्तरे यांना गुण दिले जात नाही.
NMMS Exam शिष्यवृत्ती परीक्षा ऑनलाईन अर्ज करण्याची पध्दत
- ऑनलाईन आवेदनपत्र भरताना विद्यार्थ्याच्या जातीचे प्रमाणपत्र व दिव्यांगत्व (अपंगत्व) प्रमाणपत्राची खात्री करुनच जात व दिव्यांगत्वाची माहिती भरावी. (दिव्यांग प्रकार व अपंगत्व प्रमाणपत्र माहिती येथे वाचा)
- मुख्याध्यापक व विद्यार्थ्याचा पासपोर्ट साईज फोटो व स्वाक्षरी ऑनलाईन आवेदनपत्र भरताना स्कॅन (Scan) करुन अपलोड करणे आवश्यक आहे. अपूर्ण भरलेले आवेदनपत्रे संगणक स्विकृत होत नाही. त्यामुळे काळजीपूर्वक संपूर्ण आवेदन अर्ज भरणे आवश्यक आहे.
- ऑनलाईन फॉर्म भरताना विद्यार्थ्यांच्या माहितीत चुका दुरुस्त करावयाच्या असल्यास सदर चुकांची दुरुस्ती प्रवेशपत्र मिळण्यापूर्वी शाळांना शाळा लॉगीनवरुन Edit करता येते.
- प्रवेशपत्र मिळाल्यानंतर कोणतीही दुरुस्ती केली जात नाही व याबाबतची सर्वस्वी जबाबदारी संबंधीत शाळेच्या मुख्याध्यापकांची असते. सविस्तर माहिती परिषदेच्या https://www.mscepune.in/ व https://nmmsmsce.in या संकेतस्थळावर उपलब्ध करुन देण्यात आलेली आहे.
सारांश
सविस्तर माहितीपत्रक व अधिसूचना येथे पहा
