यु-डायस प्लस प्रणालीमधून प्राप्त होणाऱ्या माहितीच्या आधारे केंद्र शासनाकडून समग्र शिक्षा योजनेचे पुढील शैक्षणिक वर्षाचे वार्षिक नियोजन व अंदाजपत्रक तयार करण्यासाठी यु-डायस प्लस माहितीची आवश्यकता असते. जेणेकरून त्याचा लाभ विद्यार्थी व शिक्षक प्रशिक्षण तसेच इतर शासकीय योजना यामध्ये समाविष्ट असतात.
राज्यामधील सर्व शाळांकडून शाळा तपशील, विद्यार्थी संख्या दिव्यांग विद्यार्थी व विद्यार्थ्यांना देण्यात येणाऱ्या सुविधा, शिक्षक प्रशिक्षण, शाळा अनुदान, भौतिक व मूलभूत सुविधा, व्यावसायिक शिक्षण इ. माहिती संकलित करण्यात येते व सदर माहितीचा उपयोग शाळांची गुणवत्ता वाढविण्याकरिता व समग्र शिक्षा या योजनेची प्रभावीपणे अंमलबजावणी करण्याकरिता केली जाते.
{tocify} $title={ठळक मुद्दे}
यु-डायस प्लस | UDISE PLUS 2022-23
यु-डायस प्लस (U-DISE Plus) चा फुल फॉर्म Unified District Information System for Education असा आहे. यु-डायस प्लस (U-DISE Plus) चा फुल फॉर्म Unified District Information System for Education असा आहे. तर CWSN चा Full Form Children with special needs असा आहे. म्हणजेच मराठीत अर्थ विशेष गरजा असणारे बालके असा होता.
UDISE Plus माहिती चा उपयोग कशासाठी होतो?
राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण २०२० अंमलबजावणी , राज्यनिहाय शैक्षणिक निर्देशांक (PGI), National Achievement Survey (NAS), School Education Qulity Index (SEQI) निर्देशांकांची प्रभावीपणे अंमलबजावणी व नियंत्रण करण्यासाठी UDISE Plus माहिती चा उपयोग केला जातो.
यावर्षी यु-डायस प्लस प्रपत्रामध्ये बदल झाला असून, यु-डायस प्लस प्रणाली मध्ये यंदा दोन टप्प्यामध्ये माहिती संगणीकृत करण्यात येत आहे. पहिल्या टप्प्यातील काम पूर्ण झाले असून सध्या विद्यार्थ्यांची माहिती अद्ययावत करण्याचे काम सुरु आहे. त्यामध्ये विशेष गरजा असणारे विद्यार्थी म्हणजेच दिव्यांग विद्यार्थी यांची माहिती अचूक भरणे आवश्यक असते. जेणेकरून दिव्यांग विद्यार्थ्यांना शासकीय योजनेचा लाभ देता येईल.
विशेष गरजा असणारे बालक म्हणजेच त्यांना आपण CWSN (Children With Special Needs ) म्हणून ओळखतो. मुलांची समस्या , गरज व क्षमता विचारात घेऊन वैद्यकीय लाभ त्यांना योग्य रित्या मिळावा यासाठी दिव्यांग 21 प्रकारात विभागणी केली आहे. दिव्यांग 21 प्रकार पुढीलप्रमाणे
दिव्यांग २१ प्रकार - Types of Disability
दिव्यांग व्यक्ती अधिकार अधिनियम 2016 नुसार दिव्यांगत्वाचे 21 प्रकार Types of Disability
1. Blindness - अंध
2. Low-vision-अंशतः अंध (दृष्टिदोष)
3. Hearing Impairment (deaf and hard of hearing) - कर्णबधिर
4.Speech and Language disability - वाचादोष
5. Locomotor Disability- अस्थिव्यंग
6.Mental Illness- मानसिक आजार
7. Specific Learning Disabilities - अध्ययन अक्षमता
8.Cerebral Palsy - सेरेब्रल पालसी (मेंदूचा पक्षाघात)
9. Autism Spectrum Disorder - स्वमग्न
10. Multiple Disabilities including deafblindness - बहुविकलांग
11. Leprosy Cured persons - कुष्ठरोग
12. Dwarfism- बुटकेपणा
13. Intellectual Disability- मतिमंद
14. Muscular Dystrophy -अविकसित मांसपेशी
15. Chronic Neurological conditions- मज्जासंस्थेचे तीव्र आजार
16. Multiple Sclerosis - मेंदूतील चेतासंस्था संबंधी आजार
17.Thalassemia- रक्ता संबंधी कॅन्सर
18. Hemophilia- रक्तवाहिन्या संबंधित आजार
19.Sickle Cell disease - रक्ता संबंधी रक्ताचे प्रमाण कमी
20. Acid Attack victim - acid हल्लाग्रस्त पीडित
21. Parkinson's disease - कंपावत रोग
दिव्यांग प्रकारनिहाय अधिक सविस्तर समजून घेण्यासाठी खालील आर्टिकल अवश्य वाचा
दिव्यांग म्हणजे काय? दिव्यांग 21 प्रकार निहाय लक्षणे व व्याख्या येथे वाचा
CWSN दिव्यांग 21 प्रकार माहिती PDF
महत्वाचे - CWSN - दिव्यांग मुलांची माहिती भरताना मतीमंद या प्रवर्गातील होणारा गोंधळ
मतीमंद (बौद्धिक अक्षम) प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांची नोंद ही Intellectual Disability या प्रवर्गात नोंद करणे आवश्यक आहे. (कोड नंबर-13){alertInfo}
Mental Illness म्हणजे मानसिक आजार यामध्ये मतीमंद प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांची नोंद करण्यात येऊ नये.{alertInfo}
UDISE PLUS मध्ये दिव्यांग CWSN मुलांची माहिती कोठे भरावी ?
SECTION 4: STUDENT PROFILE
4.1 GENERAL INFORMATION OF STUDENT (GENERAL PROFILE)
4.1.17 Whether CWSN? (Yes-1, No-2) : If Yes, (a) Type of impairment (code)**
दिव्यांगाचा अचूक पर्याय कसा ठरवायचा?
जर त्या विद्यार्थ्याचे दिव्यांग प्रमाणपत्र असेल तर त्यावरील प्रकार पाहून नोंद करणे आवश्यक आहे.
किंवा
आपल्या BRC तालुका स्तरावरून CWSN दिव्यांग मुलांची यादी आपल्याला मिळाली असेल त्या यादीनुसार योग्य दिव्यांग प्रकार नोंदविणे आवश्यक आहे. (यासाठी आपण विशेष शिक्षक-मोबाईल टीचर, विशेषतज्ञ-IED यांची मदत घेऊ शकता)
किंवा
विद्यार्थ्यांना असणाऱ्या समस्येनुसार दिव्यांग 21 प्रकारातील लक्षणानुसार संभाव्य प्रकार नोंद करणे अपेक्षित आहे. यासाठी दिव्यांग प्रमाणपत्र बंधनकारक नाही. म्हणजेच प्रमाणपत्र नसेल तरीसुद्धा त्या विद्यार्थ्यांच्या प्रकारानुसार माहिती नोंदविणे आवश्यक आहे.{alertInfo}
4.3.2 | Facilities provided to Student in case of CWSN (for the year of filling data)?
दिव्यांग मुलांच्या सेवा- सुविधा माहिती
4.3.2 FACILITY AND OTHER DETAILS OF THE STUDENT
1. Brail Books
ब्रेल बुक्स म्हणजे अंध मुलांना पुरविण्यात आलेले ब्रेल ची पुस्तके मिळाली असतील तर याबाबतीत ची माहिती या कॉलम मध्ये भरण्याची आहे.2. Brail Kit
ब्रेल किट म्हणजे अंध विद्यार्थ्यांना लिहण्यासाठी ब्रेल पाटीचे साहित्य किट मिळाले असेल तर याची नोंद इथे करावी.3. Low Vision Kit
अंशतः अंध म्हणजेच ज्यांना कमी दिसते किंवा एकाच डोळ्याने दिसते. अशा मुलांना मिळालेल्या लो व्हिजन किट ची माहिती येथे अपडेट करावी.4. Hearing Aid
कर्णबधिर Hearing Impairment मुलांना कानाने ऐकू येण्यासाठी कानाचे मशीन दिले जाते. याची माहिती येथे भरावी.5. Braces
ब्रसेस हे सांध्यांना आधार देणारे पट्टे असतात.6. Crutches
क्रचेस म्हणजेच कुबड्या उभं राहण्यासाठी , चालण्यासाठी चे सपोर्टटिव्ह साधन7. Wheel Chair
व्हीलचेयर ही दोनचाकी सायकल असते. सेरेब्रल पालसी , बहुविकलांग मुलांच्या साठी व्हीलचेयर अधिक फायदेशीर असते.8.Tri-Cycle
तीनचाकी सायकल विद्यार्थी स्वतः ही सायकल चालवतो.9. Caliper
कॅलिपर हे पायाला सपोर्ट करणारे बूट आहे.10. Escort
मदतनीस भत्ता11. Stipend
प्रोत्साहन भत्ता12. Transport
13. Other
4.3.3 Whether Student has been screened for Specific Leaming Disability (SLD)? Yes No
दिव्यांग मुलांची तपासणी - 4.3.3
4.3.4 Whether Student has been screened for Autism Spectrum Disorder (ASD)?
4.3.5 Whether Student has been screened for Attention Deficit Hyperactive Disorder (ADHD)?
अशा पद्धतीने UDISE PLUS 2022-23 फॉर्म मध्ये दिव्यांग CWSN मुलांची माहिती अचूक भरण्यात यावी जेणेकरून दिव्यांग विद्यार्थ्यांना शासनाच्या सेवा-सुविधांचा लाभ घेता येईल.
दिव्यांग २१ प्रकार कोड नंबर खालीलप्रमाणे (Type of impairment (code)
| दिव्यांग प्रकार | कोड नंबर |
|---|---|
| Blindness - अंध | 1 |
| Low-vision-अंशतः अंध (दृष्टिदोष) | 2 |
| Hearing Impairment - कर्णबधिर | 3 |
| Speech and Language disability - वाचादोष | 4 |
| Locomotor Disability- अस्थिव्यंग | 5 |
| Mental Illness- मानसिक आजार | 6 |
| Specific Learning Disabilities - अध्ययन अक्षमता | 7 |
| Cerebral Palsy - सेरेब्रल पालसी (मेंदूचा पक्षाघात) | 8 |
| Autism Spectrum Disorder - स्वमग्न | 9 |
| Multiple Disabilities including deafblindness - बहुविकलांग | 10 |
| Leprosy Cured persons - कुष्ठरोग | 11 |
| Dwarfism- बुटकेपणा | 12 |
| Intellectual Disability- मतिमंद | 13 |
| Muscular Dystrophy -अविकसित मांसपेशी | 14 |
| Chronic Neurological conditions- मज्जासंस्थेचे तीव्र आजार | 15 |
| Multiple Sclerosis - मेंदूतील चेतासंस्था संबंधी आजार | 16 |
| Thalassemia- रक्ता संबंधी कॅन्सर | 17 |
| Hemophilia- रक्तवाहिन्या संबंधित आजार | 18 |
| Sickle Cell disease - रक्ता संबंधी रक्ताचे प्रमाण कमी | 19 |
| Acid Attack victim - acid हल्लाग्रस्त पीडित | 20 |
| Parkinson's disease - कंपावत रोग | 21 |
📌 देशातील यु-डायस क्रमांकाची पहिली शाळा
सरकारी योजना
>> अपंग पेन्शन योजना महाराष्ट्र | इंदिरा गांधी राष्ट्रीय अपंग निवृत्तीवेतन योजना
>> सरकारी योजना
नवनविन अपडेट साठी समावेशित शिक्षण या Whatsapp ग्रुप ला जॉईन होण्यासाठी खालील Whatsapp बटनावर क्लिक करा.
